80 vjet nga Masakra e harruar e Tivarit

Lajme

Gazeta Express

02/04/2025 12:16

Masakra e Tivarit e vitit 1945, cilësohet si një ndër krimet më të mëdha ndaj shqiptarëve nga Kosova. Në këtë masakër brenda një dite u vranë dhe u masakruan gati 4000 të rinj të gjithë nga Kosova të rekrutuar si partizanë për të luftuar në territoret e ish-Jugosllavisë.

Lufta e Dytë Botërore në Evropë kishte hyrë në muajin e saj të fundit. Trupat e fundit gjermane e kishin braktisur Ballkanin, ndërsa brigadat partizane po zinin vendin e tyre. Përpjekjet e nacionalistëve shqiptarë për t’i ndaluar ato në Kosovë ishin shuar me gjakderdhje të mëdha.

Një taktike mizore kishte filluar në Kosovë nga sundimtarët e rinj: kontrolli i saj përmes zbrazjes së saj nga njerëzit që supozoheshin se përbënin rrezik për vazhdimin e rezistencës. Kështu filloi mobilizimi i dhunshëm i mijëra kosovarëve, gjoja për t’i dërguar në frontet e luftës antifashiste në veri dhe në veriperëndim të Jugosllavisë. Rruga e Adriatikut do të ishte fatale për mijëra prej tyre.

Të paarmatosur, të rraskapitur nga rruga e gjatë e bërë në këmbë prej Prizrenit e deri në Tivar, të uritur e të goditur nga i ftohti dhe të mal tretuar vazhdimisht nga rojet e armatosura që i mbikëqyrnin, në natën midis 1 e 2 prillit, pas një incidenti mes një roje malazez dhe një shqiptari, njësitë partizane organizuan një plojë mbi kosovarët e strehuar në një magazinë duhani në Tivar. Ngase regjimi komunist jugosllav kurrë nuk bëri hetime dhe dosja mbi këtë masakër u mbyll, asnjëherë nuk u morr vesh se sa ishte numri i të vrarëve shqiptarë në këtë masakër.

Burimet shqiptare flasin për rreth 4 mijë të masakruar.

Burimet e autorëve jugosllavë i zbresin shifrat në 400 deri në 500 të vrarë. Ato ndërkombëtare thonë se ishin deri 1670 të vrarë ( Miranda Vickers, Midis Serbëve dhe Shqiptarëve- Një histori e Kosovës). Sidoqoftë, e vërteta gjendet në arkivat e shtetit jugosllav. Këto arkiva nuk kanë qenë kurrë të qasshme për studiuesit shqiptarë, ndërsa edhe ata ndërkombëtarë duket të mos kenë qenë shumë të interesuar për këtë ngjarje tragjike.

Vetë Noel Malcolm në librin e tij “ Një histori e shkurtër e Kosovës” nuk e zë fare në gojë. Harresës i ka ndihmuar edhe politika. Shteti malazez, edhe pas njohjes së pavarësisë së Kosovës, nuk ka bërë asnjë gjest, së paku simbolik, në përkujtimin e viktimave duke vendosur një pllakë në vendin e masakrës. Sot, në vendin ku dëshmitarët thonë se u varrosën në një varr masiv qindra prej të vrarëve, ndodhet Aeroporti i Tivarit.