BE ndërmerr veprime për substancat e dëmshme në lodra, çfarë po bën Zvicra?

Lajme

Gazeta Express

27/04/2025 18:44

Bashkimi Evropian do të ndalojë përdorimin e PFAS, të njohura si “pollutues të përjetshëm”, si dhe të ndërprerësve endokrinë në lodra deri në vitin 2030. Si është situata në Zvicër dhe si mund ta kufizojmë ekspozimin e fëmijëve ndaj këtyre substancave? On en parle bën një pasqyrë me Murielle Bochud, mjeke e lartë në Unisanté dhe profesoreshë e shëndetit publik në Universitetin e Lozanës (UNIL).

Fëmijët nuk janë të imunizuar ndaj produkteve toksike. Unazat e dhëmbëve, lodrat e mbushura, lodrat e plazhit dhe produkte të tjera të destinuara për fëmijë të vegjël mund të përmbajnë PFAS, ndërprerës endokrinë, biocide dhe substanca alergjike. Këto janë kimikate që mund të jenë të dëmshme për trupin, transmeton albinfo.ch.

Më 10 prill 2025, Bashkimi Evropian arriti një marrëveshje për të ndaluar këto substanca nga lodrat që shiten në territorin e tij deri në vitin 2030. Deri tani, direktiva aktuale nuk përfshinte asnjë përmendje të PFAS. Ajo trajtonte vetëm substancat e quajtura “CMR” (karcinogjene, mutagjene ose toksike për riprodhimin), për të cilat ishin vendosur vlera maksimale.

Ndalimi specifik i PFAS, përveç rasteve kur fëmija nuk mund të vijë në kontakt me substancën, si dhe një numër i shtuar i ndërprerësve endokrinë, është një hap i parë, duke e bërë këtë rregullore një hap të rëndësishëm për mbrojtjen e fëmijëve nga kimikatet e dëmshme.

Parimi i parandalimit

Përdorimi i industrisë që nga vitet 1940 për vetitë e tij të papërshkueshmërisë nga uji, mos-ngjitjes dhe qëndrueshmërisë ndaj njollave, PFAS (ose substancat per- ose polifluoroalkilike) zakonisht nuk gjenden në lodra. Megjithatë, praninë e tyre nuk mund ta përjashtohet, ndaj është e rëndësishme të aplikohet parimi i parandalimit, siç thekson Murielle Bochud, profesoreshë e shëndetit publik në Universitetin e Lozanës dhe mjeke e lartë në Unisanté, në programin On en parle: “Ka disa mijëra PFAS. Shumë prej tyre nuk janë studiuar ende, prandaj ekziston pasiguri. Edhe nëse nuk kemi prova të qarta që këto substanca kanë një ndikim në shëndet përmes molekulave të caktuara, mund të dyshohet se ekziston një rrezik potencial, veçanërisht për fëmijët dhe gratë shtatzëna.”

Ndërprerësit endokrinë janë një familje shumë e gjerë substancash që ndikojnë në sistemin hormonal. Disa përbërës janë njëkohësisht PFAS dhe ndërprerës endokrinë. Prania e këtyre molekulave në trup është e lidhur me disa çrregullime zhvillimi, pubertet të vonuar dhe kancer, ndër efektet e tjera të vërejtura.

Një pjesë e madhe e lodrave është e përfshirë

“Një pjesë e mirë e lodrave janë të përfshira, sa herë që ka pjesë plastike, ngjyra ose tekstil. Të gjitha këto lloje lodrash mund të përmbajnë PFAS ose ndërprerës endokrinë”, shpjegon Murielle Bochud. “Fëmijët janë më të ndjeshëm ndaj këtyre substancave sesa të rriturit. Po ashtu gjatë rritjes dhe pubertetit. Periudha tjetër e ndjeshmërisë është shtatzënia, me ekspozimin e fetusit.”

Membranat mukozale, pra goja, janë një nga rrugët e mundshme të ekspozimit ndaj substancave të dëmshme. “Ingestioni, ushqimi ose pijet, kontakti me lëkurën, inhalimi përmes pluhurit dhe gjatë shtatzënisë përmes placentës janë rrugë të tjera ekspozimi”, saktëson Murielle Bochud.

Mjekja jep disa këshilla: “Nëse bëhet fjalë për një lodër me gishta, rekomandojmë ta lajë përpara përdorimit të parë. Nëse është një figurë plastike ose play-dough, shqyrtojini: nëse shihni simbolin CE, një certifikim evropian, kjo do të thotë që ato përmbushin disa standarde strikte të caktuara nga bashkësia evropiane.” Etiketa CE është një garanci për cilësinë, pasi kriteret e kësaj certifikate do të bëhen edhe më të rrepta me ndalimin e PFAS dhe ndërprerësve endokrinë deri në vitin 2030.