Ëndrrat tuaja mund të jenë një shenjë e hershme e Alzheimer-it, zbulojnë ekspertët

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

27/01/2025 20:24

Personat që e kanë më të vështirë të bien në gjumë të thellë mund të shfaqin një shenjë të hershme të Alzheimer-it, sugjeron sot një studim.

Studime të shumta kanë paralajmëruar prej kohësh se cilësia dhe sasia e gjumit mund të ndikojnë në rrezikun e zhvillimit të kësaj sëmundjeje që dëmton kujtesën.

Por tani, shkencëtarët në Kinë thonë se personat që e kanë të vështirë të hyjnë në fazën REM (lëvizje e shpejtë e syve) të ciklit të gjumit mund të jenë duke shfaqur një simptomë të kësaj sëmundjeje.

Kjo fazë — më e thella nga katër që kalojmë çdo natë — është jetike për kujtesën, të nxënit dhe krijimtarinë.

Studiuesit zbuluan gjithashtu se ata që e kishin të vështirë të kalonin shpejt në gjumin e thellë kishin më shumë gjasa të kishin një grumbullim të dy proteinave toksike, amiloid dhe tau, në tru — të cilat gjenden te personat me Alzheimer.

Sot, ekspertët thanë se gjetjet sugjeruan që ilaçet që përmirësojnë gjumin, si melatonina, mund të ndihmojnë në vonimin e progresit të sëmundjes — por paralajmëruan se nevojiten kërkime të mëtejshme.

Dr. Yue Leng, profesor i asociuar në psikiatri dhe shkenca të sjelljes në Universitetin e Kalifornisë, San Francisko, thotë se “Vonesat në fazën REM të gjumit prishin aftësinë e trurit për të konsoliduar kujtimet duke ndërhyrë në procesin që kontribuon në të nxënit dhe kujtesë”.

“Nëse kjo fazë është e pamjaftueshme ose e vonuar, mund të rrisë nivelin e kortizolit, hormonit të stresit. Kjo mund të dëmtojë hipokampusin e trurit, një strukturë kritike për konsolidimin e kujtesës”, tha Leng, transmeton GazetaExpress.

Faza REM vjen pas tre fazave të gjumit jo-REM, secila më e thellë se tjetra.

Të katër fazat zgjasin rreth 90 minuta ose më shumë për t’u përfunduar, në varësi të moshës, dhe një person mund të kalojë nëpër katër fazat deri në pesë herë gjatë një nate tipike.

Të moshuarit kanë nevojë për më shumë kohë për të arritur fazën REM.

Në një studim të ri, shkencëtarët në Spitalin e Miqësisë Kinë-Japoni në Pekin gjurmuan modelet e gjumit të 128 vullnetarëve me një moshë mesatare prej 70 vitesh.

Gjysma e pjesëmarrësve kishin Alzheimer, ndërsa një e treta kishte dëmtim të lehtë njohës, një parashenjë e shpeshtë e Alzheimer-it. Pjesa tjetër kishte aftësi të zakonshme njohëse.

Hulumtuesit monitoruan aktivitetin e valëve të trurit, lëvizjen e syve, rrahjet e zemrës dhe frymëmarrjen gjatë një nate të kaluar në klinikë.

Më pas, ata ndanë pjesëmarrësit në grupe me gjumë REM të hershëm dhe të vonuar.

Grupi i hershëm zakonisht arrinte fazën REM për më pak se 98 minuta pas rënies në gjumë, ndërsa grupi i vonuar kishte nevojë për më shumë se 193 minuta.

Ata me Alzheimer kishin më shumë gjasa të kishin gjumë REM të vonuar, 16% më shumë amiloid dhe 29% më shumë tau sesa ata me gjumë REM të hershëm.

Ata gjithashtu kishin 39% më pak proteinë të shëndetshme të quajtur faktori neurotrofik i derivuar nga truri (BDNF), i cili bie në rastet e Alzheimer-it, sipas gjetjeve të publikuara në revistën “Alzheimer’s and Dementia.”

Hulumtimet e mëparshme me minj kanë sugjeruar se melatonina mund të përmirësojë fazën REM të gjumit dhe të ulë akumulimin e proteinave tau dhe amiloid.

Ilaçe të tjera që trajtojnë pagjumësinë duke bllokuar një kimikat që shtyp gjumin REM gjithashtu janë treguar se zvogëlojnë proteinat tau dhe amiloid.

Shkencëtarët sugjeruan që personat e shqetësuar për rrezikun e Alzheimer-it duhet të “praktikojnë zakone të shëndetshme të gjumit” që ndihmojnë kalimin nga gjumi i lehtë në atë REM.

Dr. Dantao Peng, një ekspert në neurologji në Spitalin e Miqësisë Kinë-Japoni dhe autor kryesor i studimit, shtoi:

“Kjo përfshin trajtimin e kushteve si apnea e gjumit dhe shmangien e konsumit të tepërt të alkoolit, pasi të dyja mund të ndërhyjnë në një cikël të shëndetshëm gjumi. Pacientët që marrin disa antidepresantë dhe qetësues që reduktojnë gjumin REM duhet të diskutojnë shqetësimet e tyre me mjekun, nëse janë të shqetësuar për Alzheimer-in.”

Një analizë e fundit nga Shoqata e Alzheimer-it vlerëson se kostoja totale vjetore e dementias në Mbretërinë e Bashkuar është 42 miliardë funte në vit, me familjet që mbajnë barrën më të madhe.

Një popullsi në plakje do të thotë se ka këto kosto — të cilat përfshijnë të ardhurat e humbura të kujdestarëve pa pagesë — pritet të rriten në 90 miliardë funte në 15 vitet e ardhshme.

Rreth 944,000 persona në Mbretërinë e Bashkuar mendohet se jetojnë me demencë, ndërsa në SHBA numri është rreth 7 milionë.

Alzheimer-i prek rreth gjashtë nga dhjetë persona me demencë.

Problemet e kujtesës, vështirësitë në të menduar dhe arsyetuar dhe problemet e gjuhës janë simptoma të zakonshme të hershme të sëmundjes, të cilat më pas përkeqësohen me kalimin e kohës.

Rastet e dementias pritet të rriten ndjeshëm në vitet e ardhshme, duke bërë që një mjet i lirë për depistim të jetë thelbësor për t’u përballur me sfidën.

Sipas analizës së Alzheimer’s Research UK, 74,261 persona vdiqën nga dementia në vitin 2022, krahasuar me 69,178 një vit më parë, duke e bërë atë shkaktarin më të madh të vdekjeve në vend. /GazetaExpress/