Kupchan: Kurti po ndjek përfitime politike afatshkurtra në kurriz të interesave afatgjata të Kosovës, do të ishte e pamençur të rrezikohet përkrahja nga SHBA

Lajme

Gazeta Express

02/01/2025 14:33

Profesori amerikan i çështjeve ndërkombëtare dhe njohësi i zhvillimeve politike në rajonin e Ballkanit Perëndimor, Charles Kupchan, në një intervistë ekskluzive për Gazetën Express ka folur për rikthimin e Trump dhe pritjet që mund t’i ketë rajoni nga Administrata e re amerikane. Kupchan ka thënë se pret që SHBA të merret me rajonin sikurse në mandatin e parë, ndonëse potencon se kjo s’do të jetë prioritet marrë parasysh problemet e tjera nëpër botë si Ukraina dhe Lindja e Mesme, shkruan Gazeta Express.

Sa i përket Kosovë dhe Serbisë, Kupchan është shprehur se Trump mund të kërkojë të mbyllë marrëveshjen mes dy shteteve, duke qenë se “është president transaksional dhe jo një burrështetas”. Për idenë e zgjidhjeve terrtoriale apo shkëmbimit të territoreve, profesori amerikan thotë se ajo është gjithmonë në tavolinë, megjithatë s’e sheh si një mundësi të afërt.

Lidhur me veprimet e kryeministrit të Kosovës Albin Kurti përgjatë këtyre katër viteve, Kupchan ka thënë se kryeministri kosovar është treguar provokativ pa nevojë duke luajtur me kartën nacionaliste. Sipas Kupchan, kjo ka çuar në dobësim të pozicionit të Kosovës ndërkomëbtarisht dhe në ngecje të dialogut. Ai thotë se Kurti po ndjek përfitime politike afatshkurtra në kurriz të interesave afatgjate të Kosovës. Profesori amerikan, Charles Kupchan, i cili ka shërbyer edhe si asistent special i presidentit Barack Obama dhe si Drejtor Drejtor për Çështjet Evropiane në Këshillin e Sigurisë Kombëtare gjatë administratës së parë të presidentit Bill Klinton, ka thënë se nëse Kurti do të perceptohet si kokëfortë dhe pengesë për procesin e normalizimit nga Administrata e Trump atëherë raportet e tij me Uashingtonin do të jenë shumë të tensionuara. Kupchan thotë se do të ishte gjë e pa mençur nëse Kosova do të rrezikonte përkrahjen e SHBA-së.

 Intervistoi: Besnik Velija

Gazeta Express: Trump u kthye në Shtëpinë e Bardhë. Kësaj here, edhe më i fuqishëm. Duke njohur Trumpin, emrat në administratën e tij dhe duke parë krizën në Ukrainë, Lindjen e Mesme – çfarë mund të presë rajoni i Ballkanit Perëndimor nga SHBA nën udhëheqjen e tij?

Kupchan: Trump do të ketë shumë angazhime, duke u marrë me Rusinë dhe luftën në Ukrainë, konfliktin në Lindjen e Mesme dhe Kinën. Ballkani Perëndimor nuk do të jetë prioritet. Megjithatë, pres që ai të angazhohet në rajon, siç bëri gjatë mandatit të tij të parë. Trump do të jetë një president transaksional, i fokusuar të bëjë marrëveshje; ai është një magnat pasurish të patundshme, jo një burrë shteti. Në këtë frymë, ai mund të kërkojë të mbyllë një marrëveshje midis Serbisë dhe Kosovës.

Gazeta Express: A mendoni se do të ketë përpjekje dhe mbështetje nga Administrata Trump për zgjidhje territoriale të problemeve në Ballkanin Perëndimor, konkretisht problemin midis Kosovës dhe Serbisë?

Kupchan: Nëse me zgjidhje territoriale nënkuptoni shkëmbim territoresh, kjo opsion gjithmonë është në tavolinë, por të paktën tani për tani mbetet një mundësi e largët. Qasja transaksionale dhe më pak ideologjike e Trumpit do ta bënte atë të hapur ndaj një shkëmbimi territoresh. Por çështja kryesore është nëse kjo mundësi do të pranohet dhe do të konsiderohet e dëshirueshme nga Prishtina dhe Beogradi. Nëse po, Shtetet e Bashkuara nuk do të pengojnë.

Gazeta Express: BE tani ka institucione të reja dhe emra të rinj në krye – a mendoni se ata do të ndjekin politikat e SHBA-së në lidhje me rajonin, apo mendoni se do të ketë konkurrencë më të fortë krahasuar me kohën kur Trump ishte për herë të parë në pushtet?

Kupchan: Gjatë mandatit të parë të Trumpit, ishte gabim që BE dhe SHBA të punonin në mënyrë të pavarur dhe ndonjëherë në mënyrë konkurruese në rajon. Bashkëpunimi SHBA-BE në Ballkan që u shfaq gjatë presidencës së Bidenit shpresojmë të vazhdojë edhe gjatë administratës së Trumpit. Trump dëshiron që Evropa të mbajë më shumë përgjegjësi kur bëhet fjalë për sigurinë evropiane, përfshirë Ballkanin.

Gazeta Express: A mendoni se Kosova do të përballet me dy zgjedhje në periudhën e ardhshme, përkatësisht korrigjimin e kufijve ose themelimin e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe për të lëvizur drejt një marrëveshjeje përfundimtare me Serbinë, dhe nëse njohja ofrohet si këmbim nga Serbia, cilën zgjidhje duhet të ndjekë Kosova?

Kupchan: AKS është pjesë e marrëveshjes së propozuar nga BE dhe është pranuar në parim nga Kosova dhe Serbia. Kosova duhet të përmbushë përgjegjësitë e saj sipas marrëveshjes nëse dëshiron të ecë përpara me normalizimin. Korrigjimet e kufijve janë një çështje më vete dhe mund ose jo të përfshihen në përpjekjen diplomatike. Nëse Kosova zbaton AKS, topi do të jetë në fushën e Beogradit dhe presioni do të rritet ndaj Vuçiqit për të ecur përpara.

Gazeta Express: Si e keni parë sjelljen e liderëve të Kosovës, konkretisht kryeministrit aktual Albin Kurti, me aleatët gjatë këtyre 4 viteve? – A mendoni se pozicioni ndërkombëtar i Kosovës është dobësuar, veçanërisht në dy vitet e fundit, dhe a mendoni se kjo mund të ketë pasoja për pozicionin negociues të Kosovës në raport me Serbinë?

Kupchan: Kurti ka qenë provokativ pa nevojë, duke luajtur me kartën nacionaliste si shumë liderë sot për të fituar pikë politike. Rezultati ka qenë një pozicion i dobësuar i Kosovës ndërkombëtarisht dhe një proces i ngecur i normalizimit me Serbinë. Kurti po ndjek fitime politike afatshkurtra në kurriz të interesave afatgjata të Kosovës.

Gazeta Express: Nëse Kurti fiton zgjedhjet e ardhshme më 9 shkurt dhe sillet në të njëjtën mënyrë si gjatë Administratës Trump I, a mendoni se do të ketë pasoja serioze për Kosovën? Cila mund të jetë gjëja më e keqe që mund të ndodhë?

Kupchan: Nëse Administrata Trump e percepton Kurtin si kokëfortë dhe si një pengesë për progresin, pres që marrëdhëniet e tij me Uashingtonin të jenë shumë të tensionuara. Që nga vitet 1990 dhe gjatë epokës së pavarësisë, Shtetet e Bashkuara kanë qenë një mbështetës dhe partner i fuqishëm i Kosovës. Prishtina do të ishte e pa mençur të rrezikonte mbështetjen e SHBA-së.

Foto: Presidenti amerikan Barack Obama dhe Charles Kupchan

Gazeta Express: Dy incidente serioze kanë ndodhur në Kosovë në dy vitet e fundit, një në shtator 2023 (Banjska), një në nëntor 2024 (Zubin Potok). Liderët e Kosovës flasin gjithë kohën për rrezikun e luftës. A shihni ndonjë mundësi që një gjë e tillë të ndodhë në periudhën e ardhshme?

Kupchan: Mendoj se gjasat për akte sporadike dhune janë të larta, ndërsa gjasat për një luftë të shkallës së plotë janë të ulëta. Prania e vazhdueshme e NATO-s në Kosovë është një frenim i rëndësishëm kundër mundësisë së një përshkallëzimi të madh të dhunës.

Gazeta Express: Sipas jush, cili mund të jetë kuadri për një zgjidhje përfundimtare të problemit midis Kosovës dhe Serbisë – dhe a duhet të presim që paqja afatgjatë të vijë domosdoshmërisht nga një marrëveshje me Serbinë, apo paqja mund të vendoset në rajon përmes anëtarësimit të Kosovës në NATO?

Kupchan: Jam i bindur se Kosova dhe Serbia do të normalizojnë marrëdhëniet përfundimisht dhe se Bosnja dhe Hercegovina do të gëzojë stabilitet dhe kohezion më të madh. Pyetja është kur, jo nëse. Në atë pikë, pres që rajoni të integrohet plotësisht në institucionet evropiane.

Gazeta Express: Dhe një pyetje e fundit për dy liderët, Kurtin dhe Vuçiq. Një politikan gjerman me përvojë, Josip Juratović, ka thënë se kur bëhet fjalë për çështjen e Kosovës dhe veprimet që ndërmarrin, Kurti dhe Vuçiq janë partnerë të përsosur dhe kanë nevojë për njëri-tjetrin. Në sytë tuaj, bazuar në ndërveprimet e tyre gjatë 4 viteve të fundit – a mendoni se ka ndonjë të vërtetë në këtë deklaratë të zotit Juratović?

Kupchan: Ndoshta. Të dyja palët kanë kompromise të dhimbshme për të bërë për të arritur deri në fund dhe për të realizuar normalizimin. Kurti dhe Vuçiq janë politikanë të talentuar me kredenciale nacionaliste. Prandaj, ata mund të kenë besueshmërinë për t’i bërë zgjedhjet e vështira dhe për t’i shitur ato zgjedhje në vendin e tyre./GazetaExpress/