Midis vizionit dhe pragmatizmit: ekonomia në kohën e Kurtit

OP/ED

Gazeta Express

11/04/2025 10:59

Politikat e Qeverisë së Kurtit kanë gjeneruar njëfarë stabiliteti ekonomik dhe kanë sjellë disa reforma të moderuara, por mungesa e një strategjie të qartë për sektorin privat dhe investimet e huaja lë një perspektivë të pasigurt afatgjatë. Nëse qeveria fokusohet më shumë në hapjen e tregut dhe forcimin e lidhjeve ekonomike ndërkombëtare, Kosova mund të arrijë rritje të qëndrueshme. Përndryshe, qasja aktuale rrezikon të mbajë ekonominë në një cikël të ngadalshëm zhvillimi

Nga Fadil Sahiti

Qasjet ndaj zhvillimit ekonomik shpesh ndahen mes reformizmit gradualist dhe qasjeve utopike, të cilat synojnë ndryshime të mëdha përmes vizionit ideologjik. Në Kosovë, qeverisja e Albin Kurtit mishëron të dyja këto qasje, duke kombinuar retorikën nacionaliste me reformat ekonomike të kujdesshme. Por a kanë sjellë këto politika përparim ekonomik konkret, apo rrezikojnë ta lënë Kosovën në një cikël stagnimi?

Gjatë qeverisjes Kurti, Kosova ka shënuar një rritje ekonomike mesatare vjetore prej 4-5%, e ndihmuar nga politika të kujdesshme fiskale dhe stabilizimi i financave publike. Për krahasim, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut kanë pasur rritje ekonomike mesatare prej 3.7% dhe 2.8% respektivisht në të njëjtën periudhë. Qeveria ka arritur të ulë varësinë nga borxhi i jashtëm dhe ka rritur të ardhurat buxhetore përmes reformave tatimore. Këto masa kanë ndihmuar në ruajtjen e një ekuilibri fiskal, por pa një strategji të qartë për të nxitur sektorin privat, ky progres mund të mbetet i kufizuar.

Një nga sfidat kryesore mbetet tërheqja e investimeve të huaja direkte (IHD). Sipas të dhënave të Bankës Botërore, në vitin 2023, Kosova regjistroi vetëm 909 milionë dollarë në IHD, shumë më pak se Shqipëria (1.62 miliardë euro) dhe Serbia (rreth 5 miliardë dollarë). Kjo shifër tregon një mungesë të atraktivitetit të Kosovës për kapitalin e jashtëm, pjesërisht për shkak të politikave qeveritare që favorizojnë ndërmarrjet publike në vend të privatizimit.

Qeveria Kurti ka treguar një qëndrim skeptik ndaj privatizimit, duke mbështetur ndërmarrje publike si “Trepça”. Megjithatë, pa investime dhe modernizim, këto ndërmarrje nuk kanë arritur të gjenerojnë rritje të ndjeshme ekonomike.

Papunësia vazhdon të mbetet një problem i madh. Me një normë midis 20-25%, dhe mbi 30% tek të rinjtë, tregu i punës në Kosovë është i paqëndrueshëm. Në krahasim, Shqipëria ka një papunësi prej 10.6%, ndërsa Maqedonia e Veriut rreth 14.8%. Edhe pse qeveria ka promovuar programe për punësimin e të rinjve, si subvencionimi i vendeve të punës që krijoi 5,000 vende të reja, ky është vetëm një hap i vogël ndaj një problemi të madh.

Mungesa e një strategjie të qartë për fuqizimin e sektorit privat dhe përmirësimin e arsimit profesional ka kufizuar ndikimin e këtyre politikave. Pa një ekonomi që krijon vende pune në mënyrë organike, politikat e përkohshme mbeten zgjidhje të fragmentuara.

Kosova ka shënuar progres në aspektin e integrimit evropian me liberalizimin e vizave në vitin 2024, por përballjet me barriera tregtare mbeten sfidë. Eksportet drejt BE-së u rritën me 12% në 2023, por mbeten të ulëta krahasuar me potencialin e ekonomisë kosovare. Qasja e qeverisë ndaj Serbisë ka ndikuar në marrëdhëniet tregtare, përfshirë ndalimin e importeve nga Serbia, çka ka çuar në rritjen e çmimeve për disa produkte bazë.

Si përfundim, politikat e Albin Kurtit kanë gjeneruar njëfarë stabiliteti ekonomik dhe kanë sjellë disa reforma të moderuara, por mungesa e një strategjie të qartë për sektorin privat dhe investimet e huaja lë një perspektivë të pasigurt afatgjatë. Nëse qeveria fokusohet më shumë në hapjen e tregut dhe forcimin e lidhjeve ekonomike ndërkombëtare, Kosova mund të arrijë rritje të qëndrueshme. Përndryshe, qasja aktuale rrezikon të mbajë ekonominë në një cikël të ngadalshëm zhvillimi.