Paralajmërojnë ekspertët: Ky virus që e tejkalojmë rritë rrezikun për demencë në moshë të re

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

15/04/2025 21:18

Shkencëtarët kryesorë kanë paralajmëruar se ata që kanë kaluar Covid-in mund të jenë në rrezik më të lartë për të zhvilluar demencë para se të arrijnë moshën 70 vjeç.

Virusi, i cili ka infektuar dy të tretat e popullsisë në Mbretërinë e Bashkuar dhe mbarë botën, mund të rrisë deri në pesëfish rrezikun për të zhvilluar demencë tek ata që kanë përjetuar simptoma afatgjata, sipas ekspertëve amerikanë.

Dr. Gabriel de Erausquin, neurolog në University of Texas Health San Antonio, i cili po studion këtë lidhje, tha se studimet tregojnë se ata mbi 57 vjeç që kanë përjetuar Covid për kohë të gjatë “kanë profilin e një personi me Alzheimer në fazë shumë të hershme”.

“Nuk duket se ky është një proces i kthyeshëm te të rriturit më të moshuar,” tha ai për Wall Street Journal.

Dr. Erausquin po ashtu po udhëheq një studim mbi 4,000 pacientë që kanë kaluar Covid-in kur ishin mbi 60 vjeç.

Të dhënat fillestare sugjerojnë se deri në një e treta e këtyre individëve mbi 65 vjeç, që kanë simptoma afatgjata, përmbushin kriteret për dëmtim të lehtë njohës – një pararendës i demencës.

Kjo përbën një “rritje katër deri pesë herë më të madhe” në përhapje krahasuar me një grup pacientësh të së njëjtës moshë pa simptoma të Covidit të gjatë.

Megjithëse dëmtimi i lehtë njohës nuk çon gjithmonë në demencë të plotë, rreth një në gjashtë pacientë që e zhvillojnë atë diagnostikohen me demencë brenda një viti.

Rezultatet e Dr. Erausquin i shtohen një trupi gjithnjë e më të madh kërkimesh që sugjerojnë se pacientët që kanë qenë të ekspozuar ndaj virusit janë në rrezik më të lartë për të zhvilluar Alzheimer.

Një raport i Qeverisë për Covid-in, i publikuar në fund të vitit të kaluar, tregoi se më shumë se gjysma e pacientëve raportuan probleme njohëse si vështirësi për t’u përqendruar.

Ndërkohë, një studim me afro 1 milion pacientë, i publikuar në gusht të vitit të kaluar, zbuloi se dy të tretat e të moshuarve mbi 65 vjeç të shtruar në spital për shkak të virusit, më pas përjetuan rënie njohëse.

Long Covid (Covidi i gjatë) është një gjendje ende pak e kuptuar që shkakton simptoma si lodhje, vështirësi në frymëmarrje dhe probleme me kujtesën për muaj apo edhe vite pas infektimit fillestar.

Ekspertët ende nuk e dinë nëse patogjeni shkakton ndryshime që çojnë në demencë, apo nëse virusi përshpejton probleme ekzistuese në tru.

Shkencëtarët po ashtu nuk e dinë ende nëse rreziku i shtuar për probleme njohëse që është vërejtur te pacientët përkeqësohet me kalimin e kohës.

Çdo diagnozë demence para moshës 65 vjeç quhet demencë me fillim të hershëm.

Ndërsa rreziku për këtë sëmundje që dëmton kujtesën rritet me moshën, numri i rasteve ndër pacientët më të rinj në Britani është rritur me 69 për qind në një dekadë.

Shkencëtarët po ashtu po hetojnë nëse dëmtimi i lehtë njohës i shkaktuar nga Covid-i është i shërueshëm.

Dr. Igor Koralnik, shef i sëmundjeve neuro-infektive në Northwestern Medicine në Çikago, tha se rreth gjysma e 70 pacientëve me long Covid të trajtuar nga ekipi i tij, treguan përmirësime pas një trajtimi të quajtur rehabilitim njohës.

Ky përfshin ndryshime që ndihmojnë pacientët të përballen me gjendjen e tyre, si përdorimi i teknologjisë për të vendosur alarme apo kujtesa.

Megjithatë, Dr. Koralnik shtoi se një e treta e pacientëve në studimin e tij të fundit, i publikuar në “Archives of Physical Medicine and Rehabilitation”, nuk treguan ndonjë ndryshim domethënës në masat e kujtesës pas trajtimit.

Ajo që shqetëson më shumë është se për disa pacientë të rinj me long Covid, problemet me kujtesën duket se po përkeqësohen me kalimin e kohës.

Juan Lewis ishte zëvendëskomandant i një skuadriljeje në një bazë ajrore në Gjermani kur u shtrua në spital me Covid në prill 2020.

Një vit më vonë, ai u diagnostikua me dëmtim të lehtë njohës dhe thotë se tani është “jashtëzakonisht i shqetësuar” për mundësinë e zhvillimit të demencës.

“Rrallëherë shkoj diku vetëm,” tha ai. “Gruaja ime është shpesh me mua. Hutohem lehtë. Lë kartat e kreditit në restorante gjatë gjithë kohës.”

Vlerësohet se rreth 2 milionë njerëz në Mbretërinë e Bashkuar kishin long Covid deri në mars 2023, sipas numrit të fundit zyrtar.

Nga këta, 1.3 milion kishin përjetuar simptoma për më shumë se një vit.

Në SHBA, anketat e Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) zbuluan se rreth 17 për qind e amerikanëve kanë raportuar simptoma të long Covid-it, megjithëse disa studime vlerësojnë se shkalla e vërtetë është rreth 3.6 për qind.

Në nivel global, rreth 409 milionë njerëz kishin këtë gjendje deri në fund të vitit 2023, sipas vlerësimeve të publikuara në revistën “Nature Medicine” në gusht të vitit të kaluar.

Ekspertët thonë se gjasat për të zhvilluar long Covid lidhen me ashpërsinë e infektimit fillestar, me rreth 3 deri në 5 për qind të të shtruarve në spital që e zhvillojnë këtë gjendje.

Specialistët rekomandojnë që ata që janë të kualifikuar për vaksinat dhe përforcuesit e Covid-it, duhet të përfitojnë nga oferta.

Long Covid përkufizohet nga NHS si një gjendje ku pacientët përjetojnë simptoma si lodhje, vështirësi në frymëmarrje, probleme me kujtesën dhe përqendrimin, rrahje të zemrës, marramendje dhe dhimbje për më shumë se 12 javë pas infektimit fillestar.

Nuk ka ndonjë kurë të njohur, dhe trajtimi përqendrohet në lehtësimin e simptomave. Rreth 44 milionë britanikë, ose rreth 65 për qind e popullsisë, e kishin kaluar Covid-in të paktën një herë deri në shkurt 2022, sipas vlerësimeve të Zyrës për Statistika Kombëtare. Kjo shifër konsiderohet një nënvlerësim, pasi testimi i gjerë nuk ishte i disponueshëm në fazat e para të pandemisë. /GazetaExpress/