Rreziku i fshehur në ujin e kronit, mund të shkaktojë kolesterol të lartë vdekjeprurës, zbulojnë ekspertët

Ushqimi/Dieta

Gazeta Express

13/03/2025 19:56

Një kimikat i gjetur në ujin e rubinetit, i cili është lidhur me kancerin, mund të rrisë gjithashtu nivelet e kolesterolit të dëmshëm, sugjeron një studim.

I quajtur acidi perfluorooktanoik, kjo substancë është përdorur prej kohësh në produkte si tiganët dhe paketimet ushqimore për të parandaluar ngjitjen e materialeve si plastika.

Por ai bën pjesë në një grup substancash të njohura si “kimikatet e përjetshme” — të cilat mund të qëndrojnë në mjedis dhe brenda trupit të njeriut për vite të tëra pa u shpërbërë.

Tani, shkencëtarët amerikanë kanë sugjeruar se ky përbërës — i cili më parë është gjetur në furnizimin e ujit të rubinetit në Mbretërinë e Bashkuar — mund të rrisë nivelet e kolesterolit, duke shtuar rrezikun e sëmundjeve të zemrës dhe goditjeve në tru.

Në studim, shkencëtarët ushqyen minjtë me një dietë të pasur me karbohidrate dhe yndyra, ekuivalente me dietën mesatare të një amerikani modern, dhe i dhanë ujë me nivele të ndryshme të acidit perfluorooktanoik.

Minjtë u ekspozuan ndaj këtij kimikati në sasi prej 0.5, 1.4 ose 6.2 mg për litër për 14 javë, për të arritur një nivel ekspozimi të ngjashëm me atë të regjistruar te njerëzit.

Analizat zbuluan se minjtë që kishin konsumuar sasi mesatare dhe të larta të kimikatit shfaqën një rritje të nivelit të kolesterolit LDL në gjak dhe në mëlçi — lloji më i lidhur me rreziqet shëndetësore, shpesh i njohur si kolesteroli “i keq”.

Kolesteroli LDL është një substancë yndyrore që mund të grumbullohet në enët e gjakut, duke formuar depozitime që pengojnë qarkullimin e gjakut dhe rrisin rrezikun e sulmeve në zemër dhe goditjeve në tru.

Duke shkruar në revistën Archives of Toxicology, ekspertët amerikanë vunë re se acidi perfluorooktanoik duket se ndërhyn me enzimën që ndihmon mëlçinë të eliminojë këtë substancë yndyrore.

“Aproksimativisht një e treta e kolesterolit eliminohet përmes konvertimit në bilë [një enzimë tretëse], dhe kjo rrugë përfaqëson burimin kryesor të largimit të kolesterolit në organizëm,” thanë ata.

Shkencëtarët vunë re se kimikati kishte një ndikim më të fortë tek minjtë femra, megjithatë shtuan se kjo mund të ndodhë sepse ata pinin më shumë ujë sesa meshkujt.

Ata theksuan nevojën për kërkime të mëtejshme për të hetuar ndikimin e acidit perfluorooktanoik tek njerëzit për periudha të gjata kohore.

Acidi perfluorooktanoik është një nga shumë substancat industriale të njohura si substanca per- dhe polifluoralkile (PFAS), transmeton GazetaExpress.

PFAS janë zbuluar më parë në furnizimin me ujë të pijshëm në Britaninë e Madhe, si në ujin e rubinetit ashtu edhe në atë të ambalazhuar.

Megjithatë, ekspertët kanë zbuluar se zierja e ujit ose përdorimi i filtrave të thjeshtë të disponueshëm në treg mund të zvogëlojë përqendrimin e PFAS në ujë deri në 90%.

Shqetësimet mbi këto kimikate janë shtuar me kalimin e viteve, dhe ndonëse disa janë ndaluar në disa vende, ato vazhdojnë të përdoren gjerësisht.

Ato gjenden në një sërë produktesh të përdorimit të përditshëm, duke përfshirë enët e gatimit që nuk ngjisin, veshjet, paketimet ushqimore, tapetet, bojërat, produktet e higjienës dhe ato për ciklin menstrual.

Studimet kanë lidhur ekspozimin ndaj PFAS me një sërë problemesh shëndetësore, përfshirë kancerin e veshkave dhe të testikujve, uljen e përgjigjes imunitare, dëmtimin e funksionit të mëlçisë, uljen e peshës së foshnjave të porsalindura dhe infertilitetin.

Megjithëse këto lidhje nuk janë ende përfundimtare, një nga shqetësimet kryesore mbetet fakti që ekspozimi ndaj PFAS është i përhapur dhe kimikatet qëndrojnë për një kohë të gjatë në mjedis.

Qeveria britanike aktualisht vendos një kufi prej 0.1 mikrogramësh për litër për PFAS në ujin e pijshëm.

Një raport zyrtar regjistroi një rast në vitin 2023 kur një mostër e ujit të pijshëm në Angli e kaloi këtë nivel.

Pacientët prej vitesh janë këshilluar të monitorojnë nivelin e kolesterolit dhe të ulin rrezikun duke konsumuar më pak ushqime të yndyrshme, duke bërë më shumë aktivitet fizik dhe duke reduktuar pirjen e duhanit dhe alkoolit.

Medikamentet si statinat, një pilulë e përditshme e marrë nga rreth 8 milionë pacientë, mund të përshkruhen gjithashtu për të ndihmuar në uljen e kolesterolit.

Sëmundjet kardiovaskulare shkaktojnë rreth një të katërtën e të gjitha vdekjeve në Mbretërinë e Bashkuar, që përkthehet në rreth 170,000 vdekje çdo vit.

Kjo do të thotë afërsisht 480 vdekje në ditë, ose një çdo tre minuta, sipas Fondacionit Britanik të Zemrës. /GazetaExpress/