Shkencëtarët zbulojnë shkakun kryesor të disleksisë

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

19/12/2024 21:07

Shkencëtarët kanë zbuluar shkaqet kryesore të disleksisë — dhe si kjo mund të zvogëlojë pjesë të trurit.

Vështirësia e të mësuarit, e cila bën që ata që preken të bëjnë gabime të shpeshta në të shkruar dhe të lexuar, dihet se është e trashëgueshme.

Por shkencëtarët në Holandë tani kanë identifikuar mutacionet e sakta në ADN që mund të jenë shkaktare për këtë problem — si dhe ndikimin specifik në strukturën e trurit.

Disleksia është pjesërisht e ndikuar nga gjenet dhe mund të trashëgohet, shpjegoi autori i studimit dhe studiuesi i neurogjenetikës, Sourena Soheili-Nezhad, transmeton GazetaExpress.

“Megjithatë, disleksia është një tipar kompleks, i cili nuk mund të shpjegohet vetëm nga ndryshimet në një rajon të vetëm të trurit apo një gjen të vetëm,” shtoi ai.

“Studimi i saktë se cilat gjene ndikojnë në cilat rrjete të trurit mund të ndihmojë për të kuptuar se si funksionet njohëse zhvillohen ndryshe në këtë vështirësi të të mësuarit.”

Në studimin, i publikuar në revistën Science Advances, studiuesit përdorën të dhëna nga më shumë se një milion njerëz, të mbledhura nga kompania 23andMe, e cila shet teste ADN-je për përdorim në shtëpi.

Këto të dhëna zbuluan variantet gjenetike që rrisin mundësinë që një person të ketë disleksi — një çrregullim që prek afërsisht 1 në 10 britanikë.

Më pas, studiuesit përdorën informacionin e marrë nga UK Biobank — një koleksion të dhënash shëndetësore nga 30,000 njerëz, përfshirë imazhe mjekësore dhe mutacione ADN-je — për të kërkuar ngjashmëri në skanimet e trurit të personave me variantin gjenetik të identifikuar më parë.

Ata zbuluan se personat me karakteristikat gjenetike tipike kishin një volum më të vogël truri në zonat e lidhura me koordinimin e lëvizjeve dhe përpunimin e tingujve të të folurit.

Gjithashtu, ata identifikuan një volum mbi mesataren në pjesën e trurit përgjegjëse për shikimin.

Një sasi e reduktuar e materies së bardhë, indit më të thellë në tru që përmban fijet nervore, gjithashtu ishte e lidhur me disleksinë.

“Megjithëse studimi ynë përdori të dhëna nga të rriturit, disa nga ndryshimet ndoshta lidhen me zhvillimin e ndryshuar të trurit gjatë fazave të hershme të jetës, për shembull gjatë fazës fetale ose në foshnjëri, të cilat më pas mbeten të qëndrueshme gjatë gjithë jetës,” tha studiuesi i gjenomikës Clyde Francks, i cili gjithashtu punoi në studim.

“Nëse leximi shmanget për vite me radhë në jetën personale dhe profesionale, kjo mund të ndikojë në sistemin vizual të trurit,” shtoi ai.

Megjithatë, autorët e studimit theksojnë se hulumtimet e ardhshme duhet të përqendrohen te të dhënat nga fëmijët, në vend të të rriturve, për të ndjekur ndryshimet në zhvillimin e trurit që lidhen me shkaktimin e disleksisë.

“Kuptimi i bazës neurologjike të disleksisë mund të ndihmojë gjithashtu për të arritur diagnoza më të hershme dhe ndërhyrje arsimore në të ardhmen, me strategji më të përshtatura për profilet e fëmijëve individualë,” shtoi Soheili-Nezhad.

Inteligjenca nuk ndikohet nga disleksia — por njerëzit me këtë vështirësi të të mësuarit mund të përballen me vështirësi në shkollë, përveç nëse u ofrohet mbështetje shtesë.

Disleksia është e vështirë për t’u diagnostikuar herët, pasi disa shenja, si gabimet e shpeshta në drejtshkrim ose shqiptim, ndodhin normalisht ndërsa fëmijët mësojnë të lexojnë dhe shkruajnë.

Shumica e fëmijëve me këtë vështirësi të të mësuarit identifikohen vetëm në shkollën fillore, por disa njerëz me këtë gjendje nuk diagnostikohen deri në moshë të rritur. /GazetaExpress/