Studimi tregon lidhjen mes inteligjencës dhe “vdekjes së shpejt nga dementia”

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

27/01/2025 21:00

Personat me arsim më të lartë mund të përballen me një përkeqësim më të shpejtë të shëndetit mendor pas diagnostikimit të dementias, sugjerojnë kërkimet shkencore

Universitetet dhe shkollimi më i gjatë krijojnë “rezerva njohëse” që i ndihmojnë njerëzit të vonojnë simptomat e hershme të sëmundjes, tregoi një rishikim i provave.

Megjithatë, kjo gjithashtu do të thotë se kur diagnoza vendoset, sëmundja shpesh është në një fazë më të avancuar, duke çuar në një jetëgjatësi më të shkurtër pas diagnostikimit.

Një analizë e 261 studimeve, përfshirë 36 që lidhen me nivelin arsimor, tregoi se jetëgjatësia pas diagnostikimit të dementias zvogëlohej për çdo vit shtesë shkollimi.

Pacientët jetonin mesatarisht 10.5 vjet, por u zbulua se çdo vit shtesë i arsimit reduktonte jetëgjatësinë me rreth 2.5 muaj.

Kjo do të thotë që dikush që ka përfunduar universitetin në moshën 21 vjeç mund të jetojë një vit më pak se dikush që ka lënë shkollën pas GCSE-ve (ose nivel – O).

Hulumtuesit holandezë e kanë quajtur këtë “paradigmën rezervë njohëse”, ku njerëzit me inteligjencë më të lartë arrijnë të funksionojnë më gjatë pa shenja ose simptoma të dukshme të sëmundjes.

Kur rezervat njohëse shterojnë, sëmundja zakonisht është më e avancuar, duke shkaktuar progresion më të shpejtë dhe jetëgjatësi më të shkurtër.

“Kjo paradigmë sugjeron se njerëzit me arsim më të lartë janë më rezistentë ndaj dëmtimeve të trurit përpara se të shfaqen rëniet funksionale. Kur rezerva shteron dhe dementia diagnostikohet, këta individë janë tashmë në një fazë më të avancuar të sëmundjes, duke çuar në përparim më të shpejtë klinik”, shkruajnë në BMJ shkencëtarët e Erasmus University Medical Centre në Rotterdam, transmeton GazetaExpress.

Çfarë thotë statistika?

Meshkujt jetojnë mesatarisht 5.7 vjet pas diagnostikimit në moshën 65 vjeç dhe 2.2 vjet kur diagnostikohen në moshën 85 vjeç.

Gratë jetojnë 8 vjet pas diagnostikimit në moshën 65 vjeç dhe 4.5 vjet në moshën 85 vjeç.

Popullsitë aziatike kanë një jetëgjatësi më të madhe pas diagnostikimit krahasuar me grupet e tjera etnike.

Pacientët me sëmundjen e Alzheimer-it jetojnë më gjatë se ata me forma të tjera të dementias.

Çfarë mund të bëhet?

Aktivitetet si fjalëkryqet dhe puzzles mund të ndihmojnë në ndërtimin e rezervave njohëse, duke mbrojtur trurin dhe vonuar përparimin e sëmundjes.

Alzheimer’s Research UK inkurajon që njerëzit të mbeten “aktivë mendërisht” gjatë gjithë jetës, pasi kjo mund të ulë rrezikun e problemeve të kujtesës dhe dementias.

Vaksinimi dhe ndërgjegjësimi mbi shëndetin mendor janë gjithashtu masa thelbësore për të përmirësuar cilësinë e jetës së individëve të prekur.

Mjekët dhe studiuesit theksojnë rëndësinë e diagnostikimit të hershëm dhe kujdesit për të ndihmuar në përmirësimin e cilësisë së jetës për personat me dementia dhe familjet e tyre. /GazetaExpress/